1. Đặc điểm lúa cỏ

          Lúa cỏ (hay còn gọi là lúa ma, lúa trời, lúa hoang) rất giống cây lúa thường, thời gian sinh trưởng ngắn hơn, ở giai đoạn đầu sinh trưởng nhanh, lúa trổ bông sớm hơn lúa thường 5-7 ngày, thời gian trỗ kéo dài. Hạt lúa có râu dài hoặc không có râu, hạt dạng thon dài hoặc bầu dục, màu vàng và vàng sẫm, có dạng hạt có mỏ tím, tỷ lệ lép cao, đặc biệt là hạt rất dễ rụng. Sau khi hạt rụng xuống nếu hạt gặp điều kiện thuận lợi thì nẩy mầm luôn, nếu gặp điều kiện bất thuận thì hạt ngủ nghỉ nhưng vẫn giữ sức sống và duy trì sức nảy mầm trong vài năm, do vậy lúa cỏ tồn tại, tích tụ và tăng dần qua các vụ.

          2. Nguyên nhân lúa cỏ xâm nhiễm trên đồng ruộng

          - Nguyên nhân cơ giới: do máy gặt đi từ vùng bị nhiễm lúa cỏ sang vùng không bị nhiễm lúa cỏ mà không vệ sinh máy trước khi gặt.

          - Do quá trình canh tác lúa lâu đời, giống lúa bị phân ly, thoái hóa và tính chất di truyền có xu hướng trở lại các đặc tính của nguồn gốc lúa hoang dại ban đầu (hiện tượng lại giống).

          - Việc người dân tự để giống lúa, nhất là sử dụng giống trong vùng đã nhiễm hạt lúa cỏ để gieo cấy cho vụ sau sẽ làm gia tăng sự xâm nhiễm của lúa cỏ trên đồng ruộng.

          - Trong quá trình canh tác sản xuất, lúa cỏ tồn tại và xâm nhiễm qua các con đường như: vệ sinh đồng ruộng không kỹ, làm đất, theo dòng nước, gieo cấy, máy gặt đập thu hoạch tại nhiều vùng khác nhau…tạo điều kiện cho hạt lúa cỏ tồn tại và xâm nhiễm ở nhiều vùng, nhiều vụ sản xuất.

          3. Tình hình lúa cỏ gây hại và biện pháp quản lý lúa cỏ

          Lúa cỏ đã xuất hiện và gây hại trên địa bàn huyện từ vụ Đông xuân năm 2019, đến nay lúa cỏ đã lây lan và gây hại tập trung ở một số xã: Thị trấn Yên Thịnh, Khánh Dương, Yên Mạc, Khánh Thượng, Yên Từ, Yên Mỹ, Yên Thái, Yên Nhân… Vụ Mùa năm 2020 tổng diện tích nhiễm lúa cỏ là 1,0 ha, trong đó diện tích nhiễm nặng là 0,5 ha nhưng đến vụ Đông xuân năm 2021 diện tích nhiễm lúa cỏ đã tăng lên 17,5 ha, trong đó diện tích nhiễm nặng là 3 ha. Do lúa cỏ rất giống lúa thường, hạt rất dễ rụng, dễ nảy mầm, phát triển mạnh hơn lúa thường, vì vậy nguy cơ lúa cỏ sẽ gây hại làm ảnh hưởng đến năng suất lúa vụ Mùa năm 2021.

          Để chủ động diệt trừ lúa cỏ nhằm hạn chế đến mức thấp nhất thiệt hại cho sản xuất lúa vụ Mùa năm 2021, phòng Nông nghiệp và PTNT hướng dẫn các biện pháp quản lý lúa cỏ như sau:    

          * Biện pháp canh tác

          - Vệ sinh sạch máy gặt trước và sau khi gặt để hạn chế lúa cỏ lây nhiễm sang các ruộng, các vùng, các xã khác nhau.

          - Khuyến cáo người dân sử dụng giống lúa đủ tiêu chuẩn chất lượng (giống nguyên chủng, giống xác nhận). Hạn chế việc tự để giống qua các vụ, tuyệt đối không sử dụng lúa tự để giống ở những vùng đã bị lúa cỏ xâm nhiễm để gieo cấy ở vụ sau.

          - Hạt lúa cỏ có thể trôi và phát tán theo đường nước tưới tiêu, do đó cần khoanh vùng bị nhiễm, vệ sinh đồng ruộng và kênh mương sau mỗi vụ thu hoạch.

          - Đối với ruộng lúa đang bị lúa cỏ gây hại rải rác cần nhổ bỏ lúa cỏ bằng tay; thường xuyên cắt các bông lúa cỏ lẫn tạp khi mới trỗ hạt chưa kịp vào chắc đem tiêu hủy để tiêu diệt nguồn lây lan.

          - Những diện tích lúa bị nhiễm lúa cỏ trên 70% cần khoanh vùng (đắp bờ ngăn, chăng lưới mắt nhỏ trên ruộng), thu hoạch riêng, tận thu, cắt sát gốc; Sau khi thu hoạch, phơi khô rơm, rạ và vun gọn tiến hành đốt để tiêu diệt tàn dư.

           * Sử dụng chế phẩm: Dùng chế phẩm nấm đối kháng Trichoderma, chế phẩm vi sinh Sumitri phân hủy Xellulo bằng cách: Sau khi thu hoạch tiến hành cày sớm, cho nước vào ngập bề mặt ruộng tạo ẩm để nhử hạt lúa cỏ và các loại cỏ dại khác nảy mầm, sau đó trộn đều chế phẩm với cát, tro bếp hoặc phân lân vãi đều trên mặt ruộng. Sau đó bừa dầm để những hạt lúa cỏ còn lại trên đồng ruộng được ngâm đều cùng chế phẩm. Tiếp tục ngâm nước 3-5 ngày, sau đó rút nước tạo điều kiện cho hạt lúa cỏ nảy mầm, cho nước vào ruộng, làm đất 1-2 lần và rải đều chế phẩm vi sinh Sumitri lần 2 trước khi sạ/cấy.

          * Chuyển đổi phương thức canh tác

          - Chuyển từ phương pháp gieo sạ, gieo vãi bằng tay sang sạ hàng hoặc chuyển sang phương pháp gieo mạ, cấy lúa bằng tay hoặc bằng máy để dễ dàng phân biệt cây lúa cỏ lúc còn non khi chúng mọc ngoài hàng lúa trồng để sớm nhổ bỏ và tiêu hủy.

          - Những vùng có đủ điều kiện, khuyến cáo nông dân áp dụng biện pháp luân canh hoặc chuyển đổi sang trồng các cây màu (ngô, lạc, rau…) từ 2-3 vụ liên tiếp.

                                                                                                                                     PHÒNG NÔNG NGHIỆP&PTNT